Tężec to choroba bakteryjna wywoływana przez Clostridium tetani, której toksyna atakuje układ nerwowy i może prowadzić do silnych skurczów mięśni, szczękościsku, a w skrajnych przypadkach – do niewydolności oddechowej. Zakażenie następuje najczęściej przez zanieczyszczenie rany, nawet niewielkiej. Mimo że tężec jest dziś rzadko diagnozowany, to jego przebieg może być bardzo ciężki
W Polsce szczepienia przeciw tężcowi są obowiązkowe do 19 r.ż. – ale wielu dorosłych pacjentów nie pamięta, kiedy przyjęło ostatnią dawkę. Czy szczepienie wykonane w dzieciństwie wystarczy na całe życie ?

Jak działa szczepienie przeciw tężcowi?

Szczepionka przeciw tężcowi zawiera oczyszczony toksoid, tężcowy. Nie wywołuje choroby, ale pobudza układ odpornościowy do wytwarzania przeciwciał. Dzięki temu organizm potrafi rozpoznać i zneutralizować prawdziwą toksynę tężcową w przypadku kontaktu z bakterią.

Kiedy odbywa się podstawowe szczepienie?

W Polsce schemat szczepienia przeciw tężcowi w ramach Programu Szczepień Ochronnych (PSO) obejmuje:

• 3 dawki podstawowe w 1. roku życia,
• 1 dawkę przypominającą w 2. roku życia,
• kolejne dawki przypominające w wieku 6, 14 i 19 lat.

Po tym etapie zaleca się przypominanie szczepienia co 10 lat przez całe życie dorosłe.

Dlaczego szczepienie trzeba powtarzać?

Odporność po szczepieniu nie trwa wiecznie – z czasem poziom przeciwciał przeciwko toksoidowi tężcowemu spada. Badania wskazują, że ochrona utrzymuje się przez około 10 lat od ostatniej dawki. Dlatego konieczne są dawki przypominające , które zapewniają długotrwałą ochronę przed zachorowaniem.

Kiedy warto przyjąć dawkę przypominającą?

Zgodnie z zaleceniami, dorośli powinni przyjmować dawkę przypominającą co 10 lat. Dawkę można (a czasem należy) podać wcześniej, m.in. w sytuacjach takich jak:

• skaleczenia, rany kłute, kontakt z ziemią lub rdzą, gdy od ostatniego szczepienia minęło ponad 5 lat,
• praca w zawodach narażających na zanieczyszczenia (rolnictwo, ogrodnictwo, leśnictwo),
• podróże do krajów o niskim poziomie wyszczepienia.

W takich przypadkach lekarz może zaproponować przypominającą dawkę toksoidu tężcowego, a w razie potrzeby – także podanie immunoglobuliny przeciwtężcowej.

Czy szczepienie przypominające jest bezpieczne?

Tak. Toksoid tężcowy jest jedną z najlepiej poznanych szczepionek, z długim i udokumentowanym profilem bezpieczeństwa. U większości pacjentów nie wywołuje żadnych objawów ubocznych, a jeżeli się pojawią – mają łagodny charakter (ból w miejscu wkłucia, niewielkie osłabienie).

Jak sprawdzić, czy jestem zaszczepiony?

Warto zajrzeć do książeczki szczepień lub dokumentacji medycznej. Jeśli nie masz pewności, kiedy przyjąłeś ostatnią dawkę:

• zapytaj swojego lekarza rodzinnego (może mieć dostęp do historii szczepień),
• rozważ przyjęcie przypominającej dawki „profilaktycznie” – nie zaszkodzi, nawet jeśli była już podana.

Podsumowanie – najważniejsze informacje

Kiedy warto porozmawiać z lekarzem?

Jeśli nie pamiętasz daty ostatniego szczepienia przeciw tężcowi lub zbliża się 10. rocznica poprzedniej dawki – warto skonsultować się z lekarzem. W S.P.L.S. Medicus w Szczecinie lekarze mogą ocenić, czy potrzebujesz dawki przypominającej i zakwalifikować do szczepienia.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej.