SIBO (ang. Small Intestinal Bacterial Overgrowth) to zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego. W prawidłowych warunkach w tej części przewodu pokarmowego występuje niewielka ilość bakterii – ich główne skupiska znajdują się dopiero w jelicie grubym. Jeśli jednak z różnych przyczyn dojdzie do nadmiernego namnożenia mikroorganizmów w jelicie cienkim, mogą pojawić się uporczywe objawy trawienne, które znacząco wpływają na codzienne funkcjonowanie.

Rozrost bakterii zaburza prawidłowe procesy trawienia i wchłaniania składników odżywczych, a także prowadzi do fermentacji niestrawionych resztek pokarmowych. To z kolei może powodować szereg dolegliwości, które bywają mylone z zespołem jelita drażliwego (IBS), nietolerancjami pokarmowymi czy przewlekłym stresem.

Najczęstsze objawy SIBO – co powinno zwrócić Twoją uwagę?

• Wzdęcia i uczucie „napompowanego” brzucha. To jeden z najbardziej typowych objawów SIBO. Wzdęcia pojawiają się bardzo szybko – czasem już po kilku kęsach posiłku – i nie mają związku z ilością zjedzonego jedzenia. Brzuch staje się napięty, twardy, często towarzyszy temu uczucie rozpierania. W przeciwieństwie do klasycznego „przejedzenia”, wzdęcia przy SIBO są efektem fermentacji węglowodanów przez nadmiar bakterii w jelicie cienkim.
• Nadmierna produkcja gazów i przelewania. Wielu pacjentów skarży się na nieprzyjemne uczucie przelewania w brzuchu, burczenie i wzmożoną produkcję gazów. Objawy te często nasilają się po spożyciu produktów zawierających błonnik, cukry fermentujące (np. laktoza, fruktoza) lub skrobię. Niektórzy zauważają, że „każdy posiłek wywołuje reakcję”.
• Zmienna konsystencja stolca – biegunki lub zaparcia. SIBO może objawiać się zarówno biegunkami, jak i zaparciami. U części osób dolegliwości te występują naprzemiennie, co dodatkowo utrudnia rozpoznanie. Biegunki mogą wynikać z przyspieszonego pasażu jelitowego i obecności niestrawionych substancji, które przyciągają wodę do jelita. Z kolei zaparcia mogą być skutkiem zaburzonej perystaltyki i działania metabolitów bakteryjnych.
• Bóle brzucha i dyskomfort po jedzeniu. Ból najczęściej lokalizuje się w środkowej części brzucha, rzadziej po lewej lub prawej stronie. Może mieć charakter kolkowy lub rozlany. Dolegliwości pojawiają się zazwyczaj po posiłku i ustępują po kilku godzinach. U niektórych osób ból ma związek z konkretnymi produktami spożywczymi – zwłaszcza tymi z grupy FODMAP (fermentujących węglowodanów).
• Uczucie pełności i mdłości. Pacjenci z SIBO często opisują, że „czują się najedzeni po kilku łyżkach”. Szybkie uczucie sytości bywa mylone z dolegliwościami gastrologicznymi, takimi jak refluks czy niestrawność. Mdłości (nasilone szczególnie po tłustych posiłkach) również nie są rzadkością – mogą wynikać z zaburzonego trawienia tłuszczów oraz z opóźnionego opróżniania żołądka.
• Objawy ogólnoustrojowe – nie tylko z brzucha. W przebiegu SIBO może dojść do niedoborów witamin i składników mineralnych, m.in. witaminy B12, żelaza czy witaminy D. To z kolei przekłada się na objawy ogólne, takie jak:
  - przewlekłe zmęczenie,
  - bóle głowy,
  - pogorszenie koncentracji,
  - suchość skóry,
  - wypadanie włosów,
  - nawracające stany podgorączkowe lub obniżona odporność.
  Warto też zaznaczyć, że niektórzy pacjenci zauważają zmiany nastroju, drażliwość, a nawet objawy przypominające depresję – co prawdopodobnie ma związek z osią jelito–mózg i działaniem metabolitów bakteryjnych.

Czy SIBO zawsze daje takie same objawy?

Nie – obraz kliniczny SIBO może się znacząco różnić w zależności od osoby. U jednych dominują wzdęcia i biegunki, u innych – zaparcia i ogólne osłabienie. Czasem objawy są subtelne i rozwijają się powoli, co utrudnia ich jednoznaczne powiązanie z zaburzeniem pracy jelit. U części osób SIBO współistnieje z innymi schorzeniami – np. niedoczynnością tarczycy, zespołem jelita drażliwego, celiakią czy cukrzycą.

Co dalej, jeśli podejrzewasz SIBO?

Rozpoznanie SIBO możliwe jest dzięki specjalistycznym testom – najczęściej wykorzystuje się nieinwazyjne testy oddechowe (test wodorowy lub wodorowo-metanowy). W ich trakcie pacjent wypija określony rodzaj cukru (np. laktulozę), a następnie przez kilka godzin mierzy się poziom wodoru i metanu w wydychanym powietrzu.
Warto podkreślić, że objawy mogą przypominać inne choroby przewodu pokarmowego – dlatego samodiagnoza nie jest wskazana. Ostateczną decyzję o diagnostyce i ewentualnym leczeniu powinien podjąć lekarz.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej. W przypadku utrzymujących się objawów ze strony układu pokarmowego należy skonsultować się z lekarzem specjalistą.