Borelioza z Lyme (krętkowica kleszczowa) to choroba zakaźna, wywoływana przez krętki z rodzaju Borrelia sp. Przekazywana jest przez kleszcze i stanowi istotne zagrożenie zdrowotne, nie tylko dla osób przebywających w lasach, ale dla każdego, kto choć raz miał kontakt z naturą. Choroba ta przez wiele miesięcy może rozwijać się bezobjawowo, nie dając żadnych sygnałów ostrzegawczych

Jak dochodzi do zakażenia boreliozą?

Do zakażenia boreliozą wystarczy jedno ukąszenie zakażonego kleszcza. Choć nie każdy kleszcz jest nosicielem bakterii z rodzaju Borrelia., to ryzyko infekcji jest realne i nie należy go bagatelizować – zwłaszcza, że te pajęczaki są aktywne przez większą część roku.

• kontrola skóry po powrocie z terenów zielonych,
• szybkie i prawidłowe usunięcie kleszcza,
• obserwacja miejsca ukąszenia w kolejnych dniach i tygodniach.

Objawy boreliozy – kiedy się pojawiają i na co zwracać uwagę?

Borelioza potrafi być bardzo podstępna. Objawy boreliozy mogą być niespecyficzne i różnić się w zależności od osoby. Wczesne symptomy choroby mogą zostać pomylone z przeziębieniem, zmęczeniem czy reakcją alergiczną. Charakterystyczny rumień wędrujący, choć uważany za znak rozpoznawczy boreliozy, występuje u ok. 30–50% pacjentów – jego brak nie oznacza więc braku choroby.

Z czasem, jeśli infekcja nie zostanie rozpoznana i leczona, bakterie rozprzestrzeniają się po całym organizmie, wywołując szereg objawów stawowych, neurologicznych, a nawet kardiologicznych.

Przebieg boreliozy podzielono umownie na 3 fazy.

Jak wygląd proces diagnostyczny?

Zaobserwowanie rumienia wędrującego spełnia kryterium rozpoznania choroby bez konieczności wykonywania badań laboratoryjnych, natomiast w przypadku pojawienia się innych objawów – wskazane jest wykonanie badań diagnostycznych.

Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ) diagnostyka laboratoryjna boreliozy powinna przebiegać dwuetapowo:

• I etap -wykazanie obecności swoistych przeciwciał klasy IgM lub IgG metodą immunoenzymatyczną (ELISA),
• II etap-oznaczenie przeciwciał klasy IgM lub IgG  techniką Westernblot (immunoblot).

Należy pamiętać, że wykonanie badań w czasie krótszym niż około 4 tygodnie, od ukłucia przez kleszcza, stwarza ryzyko uzyskania wyniku fałszywie negatywnego ze względu na tzw. okno serologiczne. Prawidłowa diagnoza boreliozy to klucz do skutecznego leczenia i uniknięcia poważnych powikłań.

W laboratorium Medicus można wykonać badania krwi, pozwalające rozpoznać boreliozę zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Epidemiologów i Lekarzy Chorób Zakaźnych (PTEiLChZ). Dostępne są zarówno testy przesiewowe jak też testy pozwalające na oznaczenie przeciwciał techniką Westernblot (immunoblot).

O co najczęściej pytają pacjenci?

• Czy każde ukąszenie kleszcza oznacza zakażenie boreliozą?
  Nie. Nie każdy kleszcz jest zakażony bakterią Borrelia. Ryzyko zakażenia istnieje tylko wtedy, gdy kleszcz jest nosicielem, a do zakażenia dochodzi zwykle po 24–48 godzinach przyczepienia do skóry.
• Jak szybko pojawiają się objawy boreliozy?
  Objawy mogą pojawić się już po kilku dniach (rumień), ale często występują dopiero po kilku tygodniach lub nawet miesiącach od ukąszenia.
• Czy brak rumienia wędrującego oznacza, że nie mam boreliozy?
  Nie. Rumień pojawia się u około 30–50% chorych, ale jego brak nie wyklucza zakażenia.
• Czy boreliozę można całkowicie wyleczyć?
  Tak, jeśli zostanie wcześnie wykryta i odpowiednio leczona. W późnych stadiach leczenie jest trudniejsze, dlatego szybka diagnostyka jest tak ważna.

Podsumowanie

Zakażenie może nastąpić już po jednym ukąszeniu zakażonego kleszcza, a jego konsekwencje – jeśli nie zostaną wcześnie wykryte – mogą być bardzo poważne: od przewlekłego zmęczenia i bólu stawów, po zaburzenia neurologiczne i kardiologiczne. Co istotne, objawy mogą być niespecyficzne i pojawić się dopiero po tygodniach lub miesiącach od kontaktu z kleszczem.
Dlatego świadomość, profilaktyka i rzetelna diagnostyka są kluczowe. Kontrola skóry, stosowanie środków odstraszających oraz odpowiednie ubranie to podstawy ochrony. Jeśli jednak dojdzie do ukąszenia lub wystąpią niepokojące objawy – nie zwlekaj.

Artykuł ma charakter informacyjny i nie zastępuje porady lekarskiej.